TAGNA O TSAMBA

Sa Disyembre sa miaging tuig nagsulat akog lyriko nga gipahaom-buhi sa orihinalng awit ni Yoyoy Villame.  Ania ang pipila ka linya sa maong gipahaom nga awit:

WARD 4 KRISMAS TREE

(tuno:  "Nabali ang Christmas Tree")

Pagdungo jud sa BAPOR

Milahos kamis Ward 4

Uban mga siLINGAN

Naghimo kamig Krismas TREE

Taas ang among Krismas TREE

Pipten pet daw hiGANTE

Daghan ang mga SUGA

May pula, asul, ug BERDE

**Unya dayon may mikatkat

Sila Bleben ug Koree

Ita-od nila ang estar

Sa tumoy sa Krismas tree

(for the complete song follow this link: 

http://tayaonglapis.blogspot.com/2011/12/lungsod-sa-minglanilla-ward-4.html

Panagna

Ang akong nabuhat nahisamag usa ka panagna kay ning tuig 2012 bulan sa Disyembre, Natawo gayud ang maong KrismasTree.  Wala ko magdahom nga kining Krismas Tree mousbong mismo sa dapit diin una nakong nahunahuna ang lyriko sa maong awit sa tuig nga milabay 2011.  Kahibulongan dili ba?

Natuman

Krismas Tree sa Sitio Fatima

Ang katumanan mao kining Krismas Tree nga makita sa PYO basketbol kort Sitio Sunflower Ward 4 ning Lungsod nga nagsimbolo sa panaghiusa ug pagsinabtanay sa manag-silingan.  

Laing Katumanan

Krismas Tree sa Barangay

Ang tanghaga wala matapos sa PYO basketbol kort ug mipadayon kini latas-labang sa kanhi basketbol kort atubangan-ligas sa Ward 4 Barangay Hall. Niining tuiga ang mga opisyal sa Barangay Ward 4 nagmug-na ug mala-higanteng Krismas Tree pipila ka metros lamang gikan sa SunflowserTree sa karaan nga Barangay Basketbol Kort.  Hinuon ang basketbol kort karon gihimo na nga usa ka Plaza sa Barangay sa administrasyon Cana bisan libon ug hilan pa ang maong dapit.

Tagna o Tsamba

Kon kining duruha ka katumanan usa ka majik sa pasko, o imbento-personal, lamang, kamo na lang ang mopahigayon sa inyong mga kabubut-on.

Meri Krismas, Hapi New Yer

Kon pananglit dili jud kapugngan nga adunay molutaw nga komentaryo niining duruha ka managsilingang Krismas Tree, iluom na lamang kini uban sa inyong silingan.  Apan baya kay panahon sa Pasko karon isalikway nato ang pag-panaway ug pagbiay-biay - ang mga Satanas sa nagkapiyo-os nga kabubut-on.

(P.S.  Ang Krismas Tree sa sitio Sunflower mao ang gipadayon nga tradisyon sa Pasko diin sa nanglabay nga mga katuigan aduna gayoy Paskohanong simbolo nga makita diha sa maong dapit sama niadtong Ward 4 Stars sa tuig 2009 ug tuig 2010 ug ang Pasungan sa tuig 2011.)

STAR OF WARD 4

(The following is a reprint of an internet article of Friday, the 10th of December 2010 as per request of a friend)  

Bitoon nga Sirius

Daghang klase ug gidak-on ang mga bitoon.  Adunay siga kaayo sama sa Bitoon Sirius, pid-ok sama sa nagkatipun-og nga bitoon Tatak NGC63907.  Adunay gagmay sama sa Pulang Duwende OGLE-TR-122b ug mala-higanteng mga bitoon sama sa Eta Carinae nga may gidak-ong 400 kabuok Adlaw.

Bitoon nga Carinae

Kadaghanan sa mga bitoon atong makita sa kalangitan inig abot sa kangitngit.  Apan may pipila kanila motumaw lag panagsa ug sulod sa hamubong panahon lamang.  Kini sila mao ang mga Kometa nga maoy pasanginlan sa mga dili maayong hitabo sa kalibutan samag linog, huwaw, ug kamatay.  Sa laing panagway usab nahimo silang mga mensahero sa maayong balita sama sa Bitoon sa Bethlehem, ang Bitoon sa Pasko.

Mga Bitoon sa Dagat

Kon adunay bitoon sa dagat ug sa langit, mas asintado ang mga bitoon sa mala.  Ang sa dagat buhi, ang sa langit giya ug iwag sa kagabhion.  Apan ang sa mala dili lamang naghatag ug kahayag kon dili nahimong talisman sa mga nagkadaiyang aspeto sa atong kinabuhi.  Kini sila mao ang mga Parol sa Pasko sa Pagkatawo ni Kristo.  Ug karon sama sa gihapon naputos na ang atong palibot sa mga di-kolor ug nagdilaab nga mga Lampara sa Paglaom ug Kamaya.

Asa man nato makita ang pinaka-dakong Parol sa atong Lungsod sa Minglanilla?  Kining talagsaong bitoon nga misubang ug sayo ning tuig 2010 gi-ilang simbolo sa Kalinaw, Kauswagan, ug Kahi-usahan sama sa nag-unang parol sa miaging tuig 2009.  Nagkahulugan kini nga ang mga hingtungdan wala matay-og bisan pa man sa daghang dagok sa kinabuhi nga milanat sa tibuok tuig ilabi na sa panahon sa piniliay.   Ladies and Gentlemen, presenting, the giant magical piece of Christmas this Year - ang labing dakong parol sa  Minglanilla nga inumol sa kakugi ug determinasyon:

Ward 4  STAR 2009

Ward 4  STAR 2010

Ang parol ning tuiga nga gidesenyo samag Krus may gilapdon nga 20 ka tiil ug gitas-on nga 22.  Gipanday kini diha sa kakugi nila  Jerome Tan, Bleben Tan, Ramnick Tabora, MLT Biday Gonzaga, Hatchel Dejan, Neneth Letigio ug ang mga batan-onan sa Purok Dos, Barangay Poblacion Ward 4.  Sila mao ang mga linalang nga may bidlisiw sa puting kahayag kansang mga kasing-kasing dili putong bisan sa kapit-os.   Ang kinatibuk-ang desenyo sa duha ka parol gilalik ni Blen Tan, kinsa naila na kaayo sa iyang talagsaong abilidad sa pangamot.

Ang Estorya sa Bitoon sa Pasko

Ang Star of Bethlehem o ang Bitoon sa Pasko mao ang gituhoan nga nagiya sa tulo ka Paring Astrologo (3 Wise Men; 3 Kings) sa ilang paglawig labang sa bonbong dagat desierto aron makita nila personal ang natawo nga Kristo.  Ang maong bitoon nga giila nga usa ka Kometa wala na magpakita pag-usab sa kalibutan.  Laing pagtuki sa maong hitabo nagkanayon nga  ang kahayag nga nakita dinhi sa kalibutan nagagikan sa usa ka higanteng pagkabungag-boto sa himatyong bitoon sa halayong kawanangan (Tuig 1-6).  Gituhoan usab nga ang Bethlehem Star dili bitoon kon dili usa ka pagdibuho sa linangkob nga paglihok-sibog ug panag-dikitay sa mga Planeta nga natala sa mga tawo sa kanhiayng panahon didto sa Mediteranyo, Ehipto, ug Tsina.  Kon unsa man gayod ang misteryo sa Christmas Star nagpabilin kining dili matino hangtud karon.  Apan ang unang hitabo sa Pagkatawo ni Kristo nagpabiling buhi sa mga pulong nga tugob sa Paglaom ug Pagtoo, mga pulong nga haom sa matag panahon sa Pasko: 

¨The Star of Bethlehem cannot be naturally explained by science nor recorded by historians!  It was a temporary and supernatural light.  After all, the First Christmas was a time of miracles.¨

MERRY CHRISTMAS TO EVERYONE FROM BARANGAY POBLACION WARD 4, MINGLANILLA, CEBU, PILIPINAS

Ward 4  STAR 2010 - Gabi

Note:  In 2011, the traditional Pinoy Belen was Ward 4's pride.

             This year, 2012, a giant christmas tree and star will be lighted in this
             village where spirits are always high during Christmas.               

             

SAMAD SA ABAGA NI JESUS

St. Bernard, true effigy by
George Andreas Wasshuber
(Wikipedia)

Taga Burgundy, Pransia ug usa ka monghe si San Bernardo sa relihiyosong orden ni San Benedicto.  Siya ang nagpalambo sa Monasteryo sa Clairvaux diin nanilbihan siyang Pryor Heneral kon Abbot.   Kining monasterio usa sa daghan nga pinuy-anan sa mga mongheng Cistercians sa narepormang Benedictine Order.  Sa kinatibuk-an miabot ug 343 ka monasterio ang natukod ubos sa iyang impluwensya.

Gawas sa mga pagmilagro nga nagpamatuod sa iyang kabalaan, daghan ug dagko ang iyang mga natampo ug nabuhat sa Simbahan sama sa pagmugna sa ika-2 Krusada, paglalik sa regla-sa-kinabuhi sa mga Templar Knights, pagpukan sa mga erehiya, pagpasa-uli sa pagkabuak sa Simbahan, ug uban pa.  Nahimong usa ka santo si San Bernardo sa panahon ni Santo Papa Alexander III sa ika-18 sa Enero tuig 1174.  Gidiklara usab siya nga usa ka Doktor sa Simbahan sa tuig 1830 ni Santo Papa Pio VIII.

Naila siya sa iyang hugot nga pagdebosyon sa Gilansang nga Kristo   ug ang mga sinulat niya kabahin sa Mahal nga Birhen nagpalambo gayud sa Teolohiya ni Maria sa Simbahan.  Matud pa niya dili nato ibulag si Maria sa atong pag-ampo:  “Sa panahon sa kadautan, sa pagduda, ug sa kalisdanan, modangop kita ug sangpiton nato si Maria…. .”

Hisgutan ko sa daklit kining duruha ka mga panghitabo sa kinabuhi sa Santo.

USA KA HIGAYON SA PAGKABALAAN NIYA

Sa iyang pagsuroy-suroy didto sa habagatang bahin sa Pransya diin siya nagawali batok sa Erehiya sa Albigensia, naghimog dakong milagro ang Santo sa tuyo aron pagkabig sa mga tawo sa matuod nga pagtoo.  Giporma niya ang Hugis sa Santo Krus sa hangin diha sa pipila ka haon nga pan.  Ug miingon siya:  “Pinaagi niini inyong mahibalo-an ang kamatuoran sa Doktrina ug ang kawalay pulos sa mga gitudlo sa nagpa-uso sa erehiya dinhi.”*  Ug tuod man napamatud-an gayod kini sa dihang nanga-ayo ang mga nagmasakiton sa pagka-on lamang sa pan nga iyang gi-bendisyonan. 

USA KA HIGAYON SA IYANG PAGKASANTOS NGA DAKO

Usa ka adlaw niana sa Monasterio sa Clairvaux nagpakisayod ang Pryor nga si Bernardo kang Jesus kon hain sa iyang mga Samad ang naghatag kaniyag hilabihang kasakitan.  Ug si Jesus miingon kaniya:  “Ang samad nga diha sa akong abaga nga nahimo sa pagpas-an Ko sa Krus, sa dalan sa kasakit, mao kini ang naghatag kanakog hilabihan nga kasakit apan nga kini wala mabutyag sa mga tawo.  Pasidungi kining maong Samad pinaagi sa pagdebosyon ug ihatag Ko kanimo ang bisan unsang imong pangayo-on.  Ug si kinsa kadtong mohatag ug pagyukbo, pagtahod ug pagdebosyon niini, ma-angkon niya ang Akong pagpasaylo ug papason ko ang iyang mga salang mortal.”*

Nunot sa maong Pasalig, nahimo ang pagdebosyon sa Samad sa Abaga ni Jesus sama pananglit niining duruha ka mga pag-ampo:

PRAYER TO THE SHOULDER WOUNDS

Imprimatur: Thomas D. Beven, Bishop of Springfield

O Loving Jesus, meek Lamb of God, I miserable sinner, salute and worship the most Sacred Wound of Thy Shoulder on which Thou didst bear Thy heavy Cross, which so tore Thy flesh and laid bare Thy Bones as to inflict on Thee an anguish greater than any other wound of Thy Most Blessed Body. I adore Thee, O Jesus most sorrowful; I praise and glorify Thee, and give Thee thanks for this most sacred and painful Wound, beseeching Thee by that exceeding pain, and by the crushing burden of Thy heavy Cross to be merciful to me, a sinner, to forgive me all my mortal and venial sins, and to lead me on towards Heaven along the Way of Thy Cross. Amen.

(Say one Our Father and Hail Mary 3x.)

PRAYER TO THE SHOULDER WOUND OF OUR LORD JESUS

O lovable Jesus, gentle Lamb of God, in spite of the fact that I am a sinful, wretched creature, I adore You and worship the Wound caused by the heavy weight of Your Cross, that burst open Your skin, uncovered the bones of Your Sacred Shoulder and on which Your sorrowing Mother Mary so much sympathized with.  I as well, dear Jesus, also sympathize with You, and from the bottom of my heart, I glorify You, and thank You for this painful wound to Your shoulder on which You carried your Cross for my salvation.  Ah! for all the sufferings You deeply experienced that increased the enormous weight

of Your Cross, I humbly request, have mercy on me, a poor sinful creature, forgive my sins and conduct me to heaven by the way of the Cross.

(Say one Our Father and Hail Mary 3x.)

Holy Mother, imprint in my heart the wounds of the Crucified Jesus Christ.

O Sweet Jesus, please do not be my Judge, be my Saviour.

-----------------

(Sources catholiconline.com; newadvent.com; etwn.com; doctorsofthecatholicchurch.com;catholicdoors.com)

*hinubad sa tagsulat

MINGLANILLA - MAY KAUGMA-ON BA ANG MGA SENIOR CITIZENS?

MEDICAL MISSIONS, REALLY?

NOT AN OSMENA NOR A RAMA, GUV GWEN GARICA IS NOT GIVING CASH OPTIONS TO SENIOR CITIZENS IN THE MUNICIPALITIES. SHE WOULD RATHER GO FOR FREE MEDICAL MISSIONS WHICH ARE CHEAPER TO MAINTAIN.

THE BIG SURPRISE IS, SHE PROMISED THE SENIOR CITIZENS OF MINGLANILLA - ON SEPTEMBER 7, 2012 AT THE PARISH MULTI-PURPOSE HALL MINUTES BEFORE THE 5PM MASS - A REMEMBRANCE OF HER GOVERNORSHIP: A SENIOR CITIZENS CENTER BEFORE SHE BECOMES SENATOR IN 2013.

WEARINESS, HUNGER, AND DISAPPOINTMENT..

Mao kini ang senario kagahapon Sept. 7 didto sa Parish Multi-purpose Hall where the largest congregation ever of senior citizens from the 19 barangays of Minglanilla came as early as 9:30am to welcome the group of Guv Gwen Garcia. Bisan tuod nawala ang ilang kakapoy sa pag-abot na ni Guv Gwen mga alas 4:00 sa hapon luoy kaayo ang mga senior citizens ilabi na kadtong taga Kampo 7, 8, Cuanos, Manduang, Guindarohan, Tubod ug Cadulawan. Mala-omon sila nga madawat na gayud ang gisaad kaniadto kapin bulan na ang milabay. Apan minghoy silang nama-uli diha sa ulan balon ang karton nga paypay ug laing saad nga aduna gayud silay madawat. Katunga ra kanila ang nakatilaw sa snacks pagka alas-3 sa hapon kay nagkulang ang preparasyon. Maayo na lang gani nga ang uban may natilok pang sobra sa ilang balon sa paniudto. Ang grupo kagahapon mas interesado kon unsa ang dala ni Guv Gwen alang kanila, busa pudyot lamang ang mi-apil sa free medical check-up, medicines, ug eyeglasses. Uhaw kaayo sa benepisyo ang mga senior citizens sa Minglanilla. Gani bisag tsinelas nga libre, igo nang maka-ukay kanila. Kalooy ni Lolo, Lola, Insi, ug Ingko.

BIG – N – SMALL
Based on an article
By Oscar C. Pineda
SUNSTAR CEBU
Friday, April 20, 2012

Of the 44 towns in Cebu, Minglanilla gets the biggest share of Internal Revenue Allotment (IRA) for 2012, while Tudela in the island of Camotes has the smallest IRA.

Cebu Province, on the other hand, has an IRA of more than P1.5 billion, records of the Department of Budget Management (DBM) showed.

The town of Minglanilla has P107 million or a monthly IRA of P8,916,667.

The IRA for Tudela, on the other hand, is P28.6 million. This means, the town will be receiving P2,383,334 a month.

Assuming then that Minglanilla has about P50M income from other sources, the GAD BUDGET of 5% should go up to P6,600,000. This huge amount should be divided to more or less 5 DSWD concerns including support for senior citizens which should be about P1.32 million.

Personally, I believe that NOBODY at the present Sangguniang Bayan has a heart for senior citizens, including the MSW Staff, and all those responsible for budget preparation.  Support for OSCA projects peaks at only P230 thousand.

SA UMAABOT PINILIAY SA MINGLANILLA
Mga pangutana mitumaw sa akong alimpatakan
May kausaban pa ba ang mao gihapon?
O mahimo lamang kini diha sa pag-ilis?
Andam na ba kitang magpasagop sa lain?
O magpabilin sa gihapon sa mga na-andan?

Mga pangutana kining gibaliwala sa mga linghud ug busog
Mga pangutanang nag-omedo nagngol-ngol
Sa mga gikalimtan ug gisakit

Sila Lolo ug Lola – sila Ingko ug Insi
Sila nga gipa-sekon class (senior) citizens sa Minglanilla.

Panahon na seguro nga palambo-on ang kausaban
Kausaban nga gipug-ngan sa mga tawong gisangunan
Gisaligan, gila-uman.

MINGLANILLA SENIOR CITIZENS SHOULD BE PROUD

NEWS ITEM FROM THE OFFICIAL WEBSITE

MUNICIPALITY OF DALAGUETE

 74-year-old pupil leads 343 ALS A&E graduates

            74-year-old Nicolasa Villasencio of Minglanilla led 119 successful examiners from elementary and 224 from secondary level coming from different districts of the southeast area of DepEd Cebu Province Division who marched Friday morning, June 22, 2012, during the 7th ALS (Alternative Learning System) A&E (Accreditation & Equivalency) Graduation Ceremony at the Dalaguete Sports and Cultural Complex.

The graduates were part of around 1,550 Out-of-School-Youth (OSY) and adults from southern Cebu municipalities that took their final examination last November 13, 2011 held at Dalaguete National High School and Dalaguete Central Elementary School after having attended classes of around 200 hours in the span of 10 months.

-------------------------------------------------------------------------

  Si Manang Nicolasa Villasencio taga Sitio Kalbasaan, Barangay Kampo 7 ug  sakop sa kapunungan Federation of Senior Citizens sa Lungsod sa Minglanilla kon MIMUFESCAP.  Tungod kay gikinahanglang moabay siya sa iyang amahan pagtikad sa uma, wala ni Manang Nicolasa matapos ang elementarya.   Apan ubos ALS Program sa DECs nahuman niya kini sa miaging bulan. 

Like nobody in the crowd.

    Kugihan ug mga maayong tawo ang pamilya Villasencio.  Ug matud pa ni MIMUFESCAP Director Lucita Paraiso, ma- asikaso ang amahan ni Nicol ug paborito siya isip magtutudlo kaniadto.   Ang lagutmong paang dalaga nga abunda sa Kalbasaan kaniadto maoy sagad idalit sa mga Villasencio kaniya.

And the moment of truth came....

    74 anyos na karon si Nicol ug ang iyang gibuhat naglarawan sa kabililhon sa edukasyon sa tawo.   Iya usab  gipamatud-an nga ang pagka-senior citizen dili babag sa bisan unsang buluhaton ubanan lamang kinig kakugi ug determinasyon.   

A Sourvenir with her Teacher, Daphne Teo

    Hinuon tungod kay aduna nay pag-kiling sa lawas, dili na buot ni Manang Nicol nga latason pa niya ang high school.  Malipayon siya nga human mapa-eskwela ang iyang mga anak, nahatagan usab niyag papel de oro ang iyang kaugalingon, usa ka secondary school diploma. 

     MABUHI KA MANANG NICOL!

The event was also attended by concerned Punong Barangays

IKAW MANOY, IKAW MANANG: KINSAY IMONG PILI-ON?

“Daghang sulti, daghang sayop.”   Nagpasabot ba kini nga kon daghan kitag isaad, daghan niini ang dili matuman?  Sakit man sa atong dughan apan mao kini ang sagad mahitabo ilabi nag gadulong na ang unos sa pinili-ay.  Hinuon wala kini nagpasabot nga otomatik  nga mga bakakon ang tanang magpapili.

Sa eleksyon sa trece adunay nay napormang mga line-up. Mabasa nato kini sa diaryo ug madungog sa radyo.  Ug sa mga tambayan dinhi sa ato, matunog kining mosunod nga mga pangalan:  Lanie Pena, Alex Castanares, Boyet Velez, Jojo Selma, Marlo Canada, Jerry  Castanares, Lyn Geonzon, Lam Canada, ug uban pa.

                       

Kini sila kay mga politiko man, gikinahanglang mobungat ug mga panaad diha sa ilang plataporma.   Hangyo ko lang nga moyukbo unta sila pag-una sa ilang mga Lolo ug Lola, Tatay ug Nanay, Tiyo ug Tiya - ang mga Senior Citizens sa Minglanilla.

Si kinsa kaha kanila ang makahatag sa seriosong  benepisyo sa senior citizens?  Magma-tinudanon ba sila o ipadayon sa gihapon ang kinaiyang nagpasakit-antos sa mga katigulangan ning primera klaseng Lungsod!

Walay balaod nga nagpugong sa mga LGUs paghatag sa 1% benepisyo-pinansyal sa mga katigulangan gani mahimong mokapin pa kini.   Ang kapasikaran niini mao ang kawhaag-usa ka mga balaod nga nagpalig-on sa katuyoan sa Gobierno Nasyonal pag-atiman sa mga senior citizens.  Kining 1% maoy sagad gihimong sumbanan sa mga social reform laws pagsukod-abot sa makayang hinabang pinansyal sama pananglit sa PDW ug BCPC diha sa mga LOW INCOME LGUs!

Apan sa pag-usog sa panahon gihimo kining bibliya ug gipakawalay bili ang nagpulog-usa ka mga balaod nga mipalig-on sa paningkamot sa Gobierno aron mahatagan ug tingusbawan ang katigulangan sa tibuok isla sa Pilipinas.  Kining alimatok nga gipatambok sa mga municipal budget teams gitawag ug Mainstreaming!   Usa kini ka dakong insulto sa mga nagpanday sa mga balaod nga naghatag kahayag ug katumanan sa Magna Carta for Senior Citizens. 

Sa pangutanang:  IKAW MANOY, IKAW MANANG - KINSAY IMONG PILI-ON?

Ang tubag:   SIEMPRE, ADTO JUD MI SA MODAOG!

List of the 21 Philippine Enabling Laws on Senior Citizens: 

R.A. 9257,  R.A. 8425,  R.A. 7876,  R.A. 7432,  R.A. 344, GAA 2006,  NBM 98,  E.O. 105,  EO 266, PP 048,  PP 470, DSWD AO No. 8, DOH AO 177, DTI AO No. 3, DepEd Memo 138, DTOC Memo 11/2004, TVET Guidelines 30/3/2005, DILG MC 2005-63,

PH Circular No. 2, DAAO No. 37,  DILG MC No. 2006-21.

TUNGOD SA WARD 2 ANG WARD 4 GIHULGA SA SAPA KABUNGAHAN

Hulyo 16, 2012.   Opisyal man siya  sa Barangay o dili, natino na ang kamatuoran nga ang gi-aling iron mesh sa taga-Munisipyo diha sa Sapa Kabungahan dapit sa may Ward 4, atbang sa St. Cecilia’s gitukod pabor sa Ward 2 aron kapanalipdan ang maong Barangay sa tubig nga moawas sa mga kabalayan ug sa mga anod ug gapnod nga mobara sa mga imburnal didto ilabi na sa may SPRINGWOODS.

Sa pagkakita gayod sa maong tawo (si Manong A-?) sa kahimtang karon sa puthaw nga estruktura (human sa dakong pagbaha 7 kaadlaw na ang milabay), siya miingon dayon nga gikinahanglang patubo-an pa ang gitas-on sa corrugated iron mesh kay hapit na kini matabuni sa mga dinahiling bato ug balas.

APAN SAYOD ANG TANAN nga tungod sa maong estruktura namiligro ang kabtangan ug kinabuhi sa mga taga-Ward 4 ug KARONG BAG-O nahimong delikado na kini sa maayong panglawas ilabi na sa mga kabataan.

SAYOD ANG TANAN, nga ang pasalig nga paga-limpiyohan ang gi-aling puthaw matag karon ug unya aron malikayan ang pagkabara sa tubig ug pagtubo sa Sapa usa ka dakong  BAKAK.

APAN NGANONG DIHA MAN GIBUTANG SA HURISDIKSYON SA BRGY. WARD 4 ANG ESTRUKTURA UG DILI MAN SA DAPIT LABANG NA SA NATIONAL HIGHWAY NGA HURISDIKSYON MISMO SA BRGY. WARD 2 ARON MAATIMAN KINI SA BARANGAY?  DILI BA USA KINI KA PAGPASIPALA UG PAGPANLUPIG?

Ug kining tanan gipadayag niining mga mosunod nga mga hulagway.

Ang kahimtang sa Ali sa miaging bulan.  Makita nga napugngan niini ang  mga anod  apan nakahimo usab kinig halawom nga linaw diha sa gi-ambakan sa tubig.

Ika-2 semana sa Hulyo 2012 , makita nga lubog na kaayo (baho pa) ang tubig nga dili na makadaloy padulong sa ubos kong walay makusog nga pag-ulan.  Makita usab ang pagtubo sa Sapa kay nagsilbi man nga usa ka diki ang estruktura nga sukad wala pa gayod kalimpiyohi.

Ingon niini katindi ang mga anod ug gapnod nga nagkatipun-og  kay napugngan man sa maong aling puthaw.  Makita dinhi ang mahugaw nga tubig sa ubos nga nagagikan sa linaw.

Klos-up sa nagkalawom, baho,  ug hugaw nga linaw.  Nahimo na kini karon nga usa ka itloganan sa lamok.

ALI SA SAPA KABUNGAHAN NAMUNGAG ITLOGANAN SA LAMOK DENQUE

Ikaupat na kini ka higayon nga ako nagsulat kabahin sa ali nga puthaw nga gibabag sa natural nga daloy sa tubig sa Sapa Kabungahan, Barangay Ward 4.  Ug tapos ang makusog nga pag-ulan gahapon, nakahimo nag mga kadaot ang maong ali.

Sumala sa gimantala nga INTERBEYU-DAW, gipangutana si Hon. Antero Jun Cana, ang Kapitan sa Barangay Ward 4:

Pangutana:  “Kap, nganong wala man nimo tangtanga ang ali nga puthaw diha sa sapa?  Ingon imong mga kaatbang, makababag kini sa tubig ug peligro nga moawas ang sapa ug maglunop ang maong lugar?”

Bisan usa ka drama lamang ang maong INTERBEYU, gitubag ni Kap Ante diha sa mantalaang gi-imbento ra usab bag-ohay pa lang ang BALITA SA WARD 4.

Tubag:  “Adunay posibilidad nga ang tinubdan sa maong estorya, kulang ug alamag sa mathematics…………………..” 

Hataas ang saysay ni Kap Ante isip tubag sa maong pangutana.  Ug mao kini ang iyang gipasabot:

1)  Nga ang puthaw nga ali huyang ug nga mabawog lamang kini sa sunod pipila ka bulan tungod sa gikusgon sa daloy sa tubig;

2)  Nga ang tubig-baha igo lang mosaylo lapaw sa maong ali bisan pag mapuno kini sa mga sagbot, ug moagi usab sa kilid (riverbank).

3)  Busa kini dili kuyaw ni makahimo ug paglunop sa maong dapit.

          Sa akong pagbisita sa dapit diin gitukod ang maong aling puthaw human mobunok ang kusog nga pag-ulan kagahapon Mayo 31, 2012, akong natino nga aduna nay kadaot sa kilid sa sapa ug nga namiligro ang estruktura nga gitukod intawon sa tag-iya sa sikbit nga yuta aron kapanalipdan ang iyang balay ug mga negosyo.

      

          Tungod kay gipasagdan man lang ang dapit ug wala limpiyohi sa mga anod, habog na ang gi-ambakan sa tubig ug busa mikankan pag-ayo sa tagakanan niini ug nakahimog halawom nga daw-atabay.

          Ug ang tubig nga nagpundo sa naporma nga dakong-atabay (basin), mahimo kaayong MA-ITLOGAN SA LAMOK DENGUE. 

 Ug ning adlawa Hunyo 29, 2012 nahimo na kinig samag fishpond kay wala nay pagkahubas ang tubig ug dili na usab kini maka-daloy pa-ubos.  Busa usa na kini ka puloy-anan sa hugaw ug kagaw ug pugaran sa mga lamok. 

HON. ANTERO CANA, GIUNSA DIAY NIMO ANG BARANGAY WARD 4

Katulo ra ka higayon nga nagka-atubang kami si Kap Jun Cana.  Napansin dayon nako nga aduna siyay dagkong gidamgo sa Ward 4.  Apan aduna usab siyay kinaiya nga dili masabtan ilabi na ang pagtalikod niya sa iyang gipasalig sa katawhan,  Gikan mismo sa iyang baba ug mga gipamantala, siya usa ka henyo, maayong laki sa pang-gobierno, walay bisyo, dali rang maduol, ug usa ka economic manager.

Tungod lagi kay namatikdan man nako nga pulos sibya sa radyo ug pagmantala lamang ang labing maayo niyang nahimo human sa tulo lamang ka bulan nga pag-serbisyo, miundang na lang ko pagsubay sa iyang ka-maayong laki sa pang-gobierno.

Apan karon daw dili na nako maagwanta busa akong ipadayag dinhi ang akong kasagmuyo sa iyang pagka-lider hinonoa dili hinuon sa iyang pagka-tawo.

Usa lang ang akong gustong ipa-abot ug mao kini:

NGA IYA NA LANG HUNUNGON ANG HEALTH CARE SERVICES SA BARANGAY WARD 4 TUNGOD KAY WALA NA SIYAY IKA-SUWELDO SA MGA BARANGAY HEALTH WORKERS.

Ug dili na lang nako himay-himayon pa ang iyang kapal-pakan isip lider (command responsibility) ug isip amahan sa barangay (person with ideals and will to share, inform and even coach his subjects and peers) ug isip pinili sa katawhan (a person entrusted to govern and serve well).

MGA KAIGSOONAN, MAO KINI ANG NOTICIA DE PUBLICO NGA IYANG GIPASKIL SA BILDONG PULTAHAN SA WARD 4 BARANGAY HEALTH CENTER:

TAMBAL LUYO SA BALAY

Alang sa mga Senior Citizens

SILI KULIKOT (o Labuyo)

Gawas sa kemikal nga CAPSAICIN nga maoy naghatag niini sa kainiton, ang SILI dasok sa mga bitamina, mineralis, ug nutrisyon nga makaayo ug mopakgang sa daghang mga sakit sa lawas sama sa Bitamina A,C,E nga molimpiyo sa mga toxic substances nga gikan sa pagkaon, hangin, ug tambal.  Sagana ang Sili sa Bitamina B1, B2, B3, B5, B6 and B9,  potassium, manganese, thiamine, molybdenum, trytophan, copper, cobalt ug zinc.

Bisag dehado sa CAPSAICIN, ang kanunay nga pag-inom ug juiced Bell peppers maghatag ug kaayohan sa lawas mas labaw pa sa  naandang mga fruit juices.

Ang Sili

1.  Molimpiyo sa lawas sa mga bacteria ug makadaot nga kemikal gikan sa softdrinks, pangsahog sa kusina, mga pinutos ug de-color nga mga pagkaong artificial (instant food, junk food, de lata, de-color, etc.), ug ang kemikals nga gisagol sa mga pahindik.

2.  Mopugong sa stroke pinaagi sa pagpalasao sa dugo.

3. Mopahunong sa pagsabwag sa kagaw sa cancer sa bladder, cervix, pancreas, prostate

4. Mopaubos sa blood pressure, BAD kolesterol, Triglyceride ug pamaga sa tambok sulod sa ugat.

5. Makatabang pag-ayo sa stomach ulcer, colic, dyspepsia, diarrhea, ug uban pa

6. Mopalig-on sa immune system sa lawas tungod sa taas nga Bitamina C ug beta-carotene laban sa sakit sa mata samag katarata, astigmatism, macular degeneration, etc.

7.  Makapa-menos sa pagabati-on nga sakit (ulo, tiyan, uban pa).

8. Mopugong sa asthma, emphysema, wheezing, lung infections tungod sa taas nga Bitamina C ug flavonoids niini

9. Panglunas laban sa sore throat tungod sa anti-septic action niini (Bell pepper juice)

MOPAOS-OS SA BLOOD PRESSURE

Ang kanunay nga pag-inom ug ASPIRIN makahatag ug kadaot sa lawas sumala sa report sa FDA America.  Apan ang ADLAW-ADLAW nga pag-inom ug SILI dili lang depensa sa daghang sakit makapalasao  kini sa dugo aron hapsay ang pagdaloy niini diha sa mga kaugatan.

SILI EVERYDAY

Pag-inom ug 2–3 ka buok sili labuyo kada kada humag kaon  katulo sa usa ka adlaw.  Pul-unga kini sa pungago ug abisig gamay ang pinutlan aron mapagawas ang KAINIT niini sulod sa tiyan uban sa usa o 1-1/2 ka basong tubig Miwassco o Puso o tubig Tabay,  mga tubig nga sagana sa importanteng mga MINERALIS mas labaw pa sa mineral water nga gibaligya sa grocery.

Ang Sili dili maka-ulcer hinuon motabang kini ug ayo sa ulcer.  Apan kon aduna ka nay sakit nga GER, pangaslom sa ginhawa-an, maayong ayohon mo usa kini una moinom ug sili.  Kaon kanunay ug hilawng saging gardaba buntag, udto, hapon aron madali ayohon ang imong ulcer.  Ayaw pagutom ug biya-i ang pag-inom sa alak ug softdrinks  ug ang pagkaon sa mga acidic foods.

Ang Sili dili makasamot sa almoranas.  Ang natural nga panglunas sa Almoranas mao ang sayon ug humok nga pag-itsar pinaagi sa mga pagkaong fibrous ug prutas aron dili tublon nga maka-gasgas sa nagnipis nga ugat- Almoranas.

TANGLAD-SAYOTE DRINK

Pagpabukal ug 1.5 – 2.0 litrong tubig Miwassco, Puso o Tabay uban sa binugkos nga 5 - 7 ka punu-ang TANGLAD

ug pinikas nga medium-size Sayote. Pabukala kini sulod sa 15 minutos.  Isulod ang sinakot sa thermos bottle ug imna kini buntag, udto, hapon sulod sa 2 ka-adlaw kaduha matag semana.  Ang kanunay nga pag-inom sa SILI ug TANGLAD-SAYOTE mix, maoy epektibong panlunas sa High Blood Pressure.  Ug dapat likayan ang pagkaong naghingapin sa kaparat, sagana sa tambok, ug ang pagkaong giluto sa manteka.  Dapat hinumduman nga ang pag-inom sa mga acidic drinks sama sa softdrinks, kontra sa maayong panglawas ilabi na sa mga senior citizens.

DUGOS UG SUKA

ANG MABISANG PANLUNAS SA ARTHRITIS SUMALA SA PAG-ESTUDYO DIDTO SA UNIBERSIDAD SA EDINBURGH, ARTHRITIS RESEARCH INSTITUTE, SCOTLAND, NI DR. ANGUS PETERS

HONEY-VINEGAR COCKTAIL

Mix 1 fl. oz. Pure Honey with 1 fl. oz. Apple Cider Vinegar into 14 fl. oz. Miwassco, Puso, Tabay Water.  Mix well and drink once a day.  Double the dose for worst case, drink it for 7 days and proceed to once daily after the 7^th day.

Honey has 31 nutrients, 31 vitamins, 12 minerals, useful acids ug enzymes.

ITLOG MANOK

Adunay 2 ka-klaseng kolesterol:  dietary kolesterol ug serum kolesterol. Ang dietary kolesterol makuha sa karne, pagka-ong dagat, ITLOG, ug uban pa.  Ang serum kolesterol nagagikan sa atay nga naglutaw-kuyog sa daloy sa dugo.  Duha ka gropo ang serum kolesterol:  ang buotang HDL kolesterol ug ang badlungong LDL kolesterol nga mao ang kolesterol nga mokapit sa mga ugat-ugat nga moresulta ngadto sa ALTA PRESYON. 

Napamatud-an sa usa ka pagtoon nga gihimo sulod sa 25 anyos nila Dr. Wanda Howell ug mga kauban sa Unibersidad sa Arizona, USA, nga ang  ITLOG nga adunay dietary kolesterol wala makapasaka sa serum kolesterol level sa mga tawo nga gipakaon nilag 2 ka itlog kada adlaw uban sa mga pagka-ong low in fats.

Nganong mosaka man ang level sa kolesterol sa lawas?  3 ka klaseng tambok ang atong gikaon:   saturated, mono-unsaturated ug polyunsaturated. Ang  SATURATED FAT maoy MOPA-ISA sa serum kolesterol ug LDL kolesterol sa lawas.  Apan ang ITLOG MANOK adunay saturated fat nga 1.2g hangtud 2g lamang, mas menos sa hamburger patties nga adunay saturated fat 3g hangtod 8g depende sa gidak-on.  Ang ITLOG MANOK nalista sa mga pagkaong LOW IN SATURATED FAT CATEGORY busa dili tinuod ang pasangil nga dasok kini sa makadaot nga tambok nga mopasaka sa kolesterol level.

ANG PAGKAON SA 1 o 2 KA BUOK ITLOG MANOK PINABUKAL ADLAWNG TANAN DAKOG IKATABANG SA KAHIMSOG SA LAWAS TUNGOD SA DAGHANG PROTINA, BITAMINA, UG MINERALIS ILABI NA JUD ANG LECHITHIN NIINI.  DALI RA USAB KINING MAABOT  SA MGA KABOS DIHA SA PAGPAMUHIG MANOK BISAYA O MANOK LIBON. 

(For diabetics, consume only 3 eggs per week)

BARANGAY MIMUFESCAP*

Gikatakda na gayod ang pinili-ay sa mga opisyales sa pederasyon sa mga Senior Citizens ning Lungsod sa Minglanilla.  Ang maong demokratikanhong katungod nga gihikaw sa mga SENCITZ sa nanglabayng mga katuigan pagahimoon sa petsa 9 sunod bulan sa Marso didto sa Multipurpose Hall sa Parokya.

Bisan tuod wala pay opisyal nga giya sa pama-agi sa maong piniliay, gikahisgutan na nga ipa-agi kini ug open nomination.  Sa ingon mahatagan sa kahigayonan ang  tanang Barangay Senior Citizens Chapters sa pagpili ug ilang miembro alang sa pederasyon kinsa maoy mopadangat sa ilang tingog, hangyo, ug yango-ngo.

Ug alang sa mga bag-ong mapili, palihug ayaw laktawi kining mosunod nga mga punto alang sa kalambo-an sa Senior Citizens Federation ning Lungsod.

1.  Kinasing-kasing nga paghangyo sa Mayor ug Konseho sa Lungsod aron mapadak-an pa ang tinuig nga alokasyon sa SENCITZ BUDGET.  Ang tinuig nga budget karon mokabat lamang ug P160,000.00.

       Maghimo usab ug representasyon ngadto sa Gobernador ug Kongresman aron mapadayon ang napakgang nga mga benepisyo ug usab aron mapadangat ang mga dugang benepisyo sa mga SENCITZ ning Lungsod.

2.  Paghangyo sa Association of Barangay Captains pinaagi sa DSWD ug DILG sa paglakip gayod ug pundong salapi alang sa mga SENCITZ sa ka-Barangayan diha sa BARANGAY GAD PLAN ug nga kini dili ihikaw sa mga senior citizens.

3.  Pagpangitag mga pama-agi aron madasig ang mga senior citizens pag-apil sa mga programa sa gobyerno aron sila mahimong tagatampo sa hinugpong nga tingusbawan diha sa ilang na-aning mga katakos ug kaalaman.

4.  Pagpangitag pundong salapi aron kasugdan na ang pagtukod sa Senior Citizens Center sa Minglanilla.

5.  Pag-reorganisa sa mga Barangay Senior Citizens Chapters aron mahimo silang full-pledged nga NGO o PO ug rehistrado sa Sangguniang Bayan aron makatampo sa pang-gobierno diha sa mga barangay sama sa aktibong pagsalmot sa public biddings, pag-update sa Barangay Development Plan, ug uban pa.

6.  Pagtuon pag-usab sa mga reglamento sa Mutual Fund diin ang senior citizen karon PERPETUAL nga magbayad ug P30.00 kada bulan alang sa death benefit nga P7,500.00

Posible ba nga makadawat ug gamayng hinabang ang mga miembro nga milunga pagbayad sa binulang obligasyon.

*Ang MIMUFESCAP mao ang hini-usang gropo sa mga Barangay Senior Citizens Chapters sa Minglanilla:

MINGLANILLA MUNICIPAL FEDERATION OF SENIOR CITIZENS ASSOCIATION OF THE PHILIPPINES.